Zapisane w genach: Gen zamieralności zarodków – DUMPS

Z cyklu: „Zapisane w genach – dziedziczne choroby i inne cechy szczególne”

DUMPS jest jedną z najwcześniej wykrytych wad genetycznych powodujących zamieranie zarodków u bydła rasy holsztyńskiej. W USA już w 1988 roku zostało wprowadzone oficjalnie testowanie zwierząt w celu wykrycia nosicieli mutacji nazwanej „genem wczesnej zamieralności zarodków”. Badania prowadzone w późniejszych latach pokazały, że defekt ten nie jest jedynym wpływającym na płodność. Analizy populacji pozwoliły zidentyfikować kolejne śmiertelne mutacje nazwane haplotypami holsztynów (HH), o których pisaliśmy w jednym z artykułów z cyklu „Zapisane w genach – dziedziczne choroby i inne cechy szczególne”.

DUMPS opisany symbolami literowymi jako HHD tak jak pozostałe haplotypy holsztynów dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny. Oznacza to, że cecha pojawi się tylko wtedy gdy potomstwo otrzyma od obydwojga rodziców (nosicieli) po jednej kopii niekorzystnego genu (homozygota recesywna). W takim przypadku dotknięty tym defektem zarodek obumrze w drogach rodnych krowy po około 35–40 dniach od jej zacielenia. Skutkiem tego ciąża nie zostanie zainicjowana a krowa po opuszczeniu jednej rui może wejść w kolejny cykl rujowy.

W wyniku szeroko stosowanej sztucznej inseminacji defekt DUMPS rozprzestrzenił się w światowym pogłowiu bydła holsztyńskiego. Pierwszym nosicielem tej mutacji był prawdopodobnie buhaj Skokie Sensation Ned, urodzony w 1957 roku, z którego linii pochodzi większość znanych rozpłodników przekazujących tę wadę. W ostatnich latach największy udział w rozpowszechnieniu tego defektu na świecie miał amerykański buhaj Happy Herd Beautician (Osten-Sacken A. 2004). W Polsce DUMPS jest zjawiskiem marginalnym. Od 1996 roku Katedra Genetyki Zwierząt Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego prowadziła badania przesiewowe na nosicielstwo tego defektu. Po dziesięciu latach obowiązkowych badań z powodu braku stwierdzeń  nosicieli  stacje inseminacyjne zrezygnowały z testowania buhajów na ten defekt (Kamiński S. 2019). Wydawać by się mogło, że zagrożenie nie istnieje. Niestety analiza dotychczas uzyskanych przez Laboratorium Genetyki Bydła PFHBiPM genotypów zwierząt potwierdziła obecność kilku nosicieli w przebadanej populacji zwierząt. Dane te pokazują jak ważne jest genotypowanie zwierząt w swoim stadzie. Brak kontroli nad rozprzestrzenianiem się defektów genetycznych może doprowadzić do powrotu wad genetycznych, które już uznaliśmy za wyeliminowane z populacji.

Bibliografia:

• Kamiński S. 2019, HH – Holsztyńskie haplotypy obniżające płodność bydła. Hodowla i Chów Bydła 11/2019.
• Osten-Sacken A. 2004, Defekty genetyczne u bydła. Przegląd Hodowlany 5/2004.