Zapisane w genach: Bezrożność u bydła

Z cyklu: „Zapisane w genach – dziedziczne choroby i inne cechy szczególne”

W doskonaleniu bydła mlecznego istnieją różne interesujące cechy, o których wiadomo, że są kontrolowane przez pojedynczy gen. Należą do nich między innymi defekty genetyczne, o których pisaliśmy do tej pory w cyklu informacji „Zapisane w genach…”. Są to cechy, których należy unikać, prowadząc pracę hodowlaną. Są jednak też takie, które w odróżnieniu od defektów genetycznych są cechami pożądanymi. Aby uzyskać potomstwo o najkorzystniejszym genotypie, należy dążyć do zwiększenia frekwencji preferowanego allelu w stadzie. Jednym z przykładów takich cech jest bezrożność.

Usuwanie rogów jest szeroko stosowane w celu zmniejszenia ryzyka, jakie rogi stanowią zarówno dla zwierząt jak i osób zajmujących się hodowlą. Niestety budzi ono obawy dotyczące dobrostanu. Jest pracochłonne, bolesne dla zwierzęcia i sprawia, że ​​stają się one podatne na wtórną infekcję. Hodowla genetycznie bezrogiego bydła stanowi nieinwazyjną alternatywę dla usuwania rogów cieląt.

Nie dziwi zatem fakt, że zainteresowanie genetycznie bezrogim bydłem mlecznym na świecie stale rośnie. Rolnicy wybierający buhaje z genem bezrożności dawniej musieli radzić sobie z ryzykiem chowu wsobnego, związanym z wykorzystywaniem ograniczonej liczby buhajów w stadzie lub wykorzystywaniem buhajów bezrożnych o niższych wartościach hodowlanych i narażać na szwank zysk genetyczny w przypadku innych ważnych cech. Teraz, gdy gama buhajów z wysokimi wartościami hodowlanymi, posiadającymi jednocześnie gen bezrożności na rynku stale rośnie, hodowcy nie muszą już rezygnować z postępu genetycznego przy wyborze bezrogiego bydła mlecznego.

Już od 1960 roku wiadomo, że bezrożność dziedziczy się w sposób  autosomalny dominujący ale dopiero rozwój badań z zakresu genetyki molekularnej pozwolił na ustalenie położenia genów odpowiedzialnych za występowanie rogów, w określonym regionie bydlęcego chromosomu 1 (BTA1). Aktualnie zlokalizowano co najmniej dwa typy mutacji (minimum dwa różne allele) znajdujące się w locus bezrożności (polled locus) na chromosomie BTA1. Jedna z mutacji określana jest w rasach holsztyńsko-fryzyjskich i jersey (Pf), druga w wielu europejskich rasach pochodzenia celtyckiego (Pc), takich jak Angus, Blonde d'Aquitaine, Dexter, Limousin, Charolaise i Hereford.

Bezrożność dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący co sprawia, że selekcja zwierząt bezrożnych jest znacznie szybsza. Wszystkie zwierzęta, które mają jedną lub dwie kopie allelu  będą bezrożne, a zatem te z rogami nie mogą w ogóle posiadać allelu bezrożności. W tabeli przedstawiono prawdopodobieństwo uzyskania bezrogiego potomstwa w zależności od genotypów rodziców.

Używanie specyficznych testów DNA, które wskazują czy bezrożne zwierzę jest heterozygotyczne (jedna kopia), czy homozygotyczne (dwie kopie), przyspiesza selekcję genetyczną. Chcesz wiedzieć jaki genotyp posiadają samice w Twoim stadzie? Zgłoś się do doradcy hodowlanego PFHBiPM i uzyskaj więcej informacji.