Zapisane w genach: Polimorfizm genu SCD1 a wydajność mleczna

Z cyklu: „Zapisane w genach – dziedziczne choroby i inne cechy szczególne”

Nienasycone kwasy tłuszczowe mają działanie ochronne i korzystne dla zdrowia człowieka - działają immunostymulująco, poprzez hamowanie wzrostu komórek tłuszczowych zapobiegają otyłości, a także cukrzycy typu 2. Są niestety substancjami egzogennymi, tzn. niewytwarzanymi przez organizm człowieka i muszą być dostarczone z produktów spożywczych. Jednym ze źródeł nienasyconych kwasów tłuszczowych jest mleko krów. W DNA bydła zapisana jest informacja o enzymie (desaturaza stearoilo-CoA) wpływającym na profil kwasów tłuszczowych w mleku. Działanie tego enzymu polega na przekształcaniu niekorzystnych nasyconych kwasów tłuszczowych w pożądane nienasycone kwasy tłuszczowe. Desaturaza kodowana jest przez gen SCD1, w związku z czym ekspresja tego genu wpływa na zawartość kwasów tłuszczowych w mleku, ale także na zawartość białka i tłuszczu w mleku oraz na wydajność mleczną zwierząt gospodarskich. Monitorowanie aktywności tego genu może być narzędziem w selekcji zwierząt, w celu polepszenia ich cech użytkowych wpływających na ekonomię produkcji.

W populacji bydła holsztyńsko-fryzyjskiego można wyróżnić 3 grupy zwierząt, w zależności od posiadanego wariantu genu SCD1:

• SCDS – zwierzęta wykazują najwyższe wartości hodowlane w zakresie zawartości białka i kwasów tłuszczowych w mleku;
• SCDF – zwierzęta wykazują przeciętne wartości hodowlane w zakresie zawartości białka i tłuszczu w mleku;
• SCDC - zwierzęta wykazują wyższe niż przeciętne wartości hodowlane w zakresie zawartości białka i tłuszczu w mleku.

Ponadto krowy oznaczone, jako SCDC wykazują większą wydajność mleczną.

W przypadku mięsnych ras bydła polimorfizm w genie SCD1 wpływa na zmniejszenie intensywności barwy czerwonej mięsa. Efekt ten wywołuje międzymięśniowa zawartość tłuszczu. Korelację między mutacją genu SCD1 a jakością mięsa, zbadano u bydła rasy japońskiej czarnej. Zidentyfikowano mutacje, polegającą na zastąpieniu aminokwasu - alaniny na walinę w łańcuchu polipeptydowym białka. Bydło z alaniną charakteryzowało się wyższą zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych i niższą temperaturą topnienia tłuszczu w międzymięśniowej tkance tłuszczowej.

Selekcja zwierząt ze względu na polimorfizm genu SCD1 i zapotrzebowanie rynkowe na naturalne, nienasycone kwasy tłuszczowe może przyczynić się do zysków ekonomicznych dla hodowcy. Laboratorium Genetyki Bydła w Parzniewie pracuje nad wprowadzeniem oznaczania tej cechy do swojej oferty.

Kowalska, Marika, and Grażyna Cichosz. "Produkty mleczarskie–najlepsze źródło CLA." Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 46.1 (2013): 1-12.

Kulig, Hanna, et al. "SCD1 SNP in relation to breeding value of milk production traits in Polish Holstein-Friesian cows." Acta Scientiarum Polonorum. Zootechnica 12.1 (2013).

Ma Y, Khan MZ, Xiao J, Alugongo GM, Chen X, Chen T, Liu S, He Z, Wang J, Shah MK, Cao Z. Genetic Markers Associated with Milk Production Traits in Dairy Cattle. Agriculture. 2021; 11(10):1018. doi.org/10.3390/agriculture11101018