Niezapomniana czarno-biała

Bydło rasy polskiej czarno-białej pochodzi z Fryzji leżącej wzdłuż wybrzeży Morza Północnego w granicach Holandii, Niemiec i Danii. Panujący tam morski klimat, duża wilgotność powietrza i żyzne gleby sprzyjały hodowli bydła. Atrakcyjne rolniczo, płaskie i podmokłe nadmorskie łęgi wykorzystywane były jako pastwiska. W średniowieczu wraz z osadnictwem holenderskim bydło rasy nizinnej graniastej przywędrowało na tereny Polski. Późniejszy import do Prus Królewskich i Książęcych spowodował, iż stało się najpopularniejszym bydłem dużych i wysokorozwiniętych gospodarstw. W pierwszej połowie XX wieku zajmowało ono większość terenów Polski. Uważano je za rasę rodzimą zwaną nizinną czarno-białą.

Lata 70. XX w. wniosły za sobą duże zmiany w hodowli bydła w Polsce. Dwukierunkowo użytkowane było czarno-białe zostało niemal w całości poddane procesowi tzw. „haefizacji” co skutkowało przekształceniem tego bydła w jednostronnie mleczne. Jednak wysokie wymagania środowiskowe i żywieniowe tych zwierząt sprawiły, że hodowcy preferujący bardziej ekstensywne użytkowanie odczuli potrzebę powrotu do hodowli bydła czarno-białego w starym dwukierunkowo użytkowym typie. Na prośbę tych hodowców Polska Federacja rozpoczęła prace nad wyselekcjonowaniem z populacji bydła czarno-białego krów, które mają cechy budowy typowe dla „starego” typu, a właściciele tych zwierząt zadeklarowali chęć utrzymywania takiego bydła. W wyniku tego został opracowany program hodowlany odtworzenia i zachowania rasy. Decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nr 62/2006 z dnia 28.08.2006 r. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka została uznana do prowadzenia księgi hodowlanej dla rasy polskiej czarno-białej (ZB).  Program dostępny jest na stronie www.pfhb.pl w zakładce „Hodowla”.

Atrakcyjność tej rasy polega głównie na jej walorach dla cech funkcjonalnych, tj.

• doskonałe przystosowanie do niekorzystnych warunków środowiskowych,
• zdrowotność,
• długowieczność,
• niewybredność w doborze pasz,
• dobra płodność,
• łatwe porody,
• duża żywotność cieląt,
• wysoka wartość biologiczna mleka.

W roku 2019 poddano ocenie wartości użytkowej bydła 1999 tys. sztuk krów tej rasy o średniej wydajności mlecznej 4559 kg mleka i składzie mleka 188 kg i 4,13% tłuszczu oraz 152 kg i 3,33% białka.

W Polsce jest 210 stad pod oceną wartości użytkowej w tej rasie. Najwięcej zwierząt utrzymywanych jest w województwie warmińsko-mazurskim (53 stada), a następnie w pomorskim (31 stad) i podlaskim (31 stad).

Znaczna część populacji krów zaliczanych do rasy polskiej czarno-białej objęta jest programem ochrony zasobów genetycznych. Program ochrony realizowany jest przez Instytut Zootechniki PIB przy współpracy z Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka i cieszy się sporym zainteresowaniem hodowców na terenie całej Polski. Więcej informacji na ten temat znajduje się na stronie internetowej: www.bioroznorodnosc.izoo.krakow.pl.

Jednym ze sposobów popularyzacji wśród hodowców ras zachowawczych i zwiększenia atrakcyjności ich hodowli jest wsparcie w postaci dopłat w ramach pakietu 7. „Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie” realizowanego przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Informacje dostępne są na stronie:  www.arimr.gov.pl.