Wypowiedź Komisarza Wojciechowskiego w dniu 22 kwietnia 2020 r.

1) Uznanie powagi sytuacji

• Komisarz podziękował za zorganizowanie tego spotkania z Prezydiami COPA i COGECA podczas wideokonferencji oraz za aktywny udział.
• Zaznaczył, że wszyscy stoimy w obliczu poważnego kryzysu zdrowia publicznego, który dotyka nie tylko każdego z nas , ale wszystkie sektory gospodarki.
• Podkreślił, że można skutecznie walczyć i odnieść zwycięstwo w walce z tym kryzysem tylko wtedy, gdy będziemy współpracować, indywidualnie i zbiorowo, w celu ochrony obywateli. Przede wszystkim należy wzmocnić i wesprzeć systemy zdrowia publicznego, systemy bezpieczeństwa i upewnić się, że łańcuch dostaw żywności nadal funkcjonuje.
• Komisarz zwrócił się również do służb o zachęcenie państw członkowskich UE do monitorowania cen detalicznych i skorzystania z instrumentu zwalczania nieuczciwych praktyk biznesowych wobec konsumentów, który istnieje w formie dyrektywy przyjętej w latach 2005–2005/29 / WE.

2) Co zostało zrobione we wczesnej fazie kryzysu:

• Nie należy zapominać o wyzwaniach, które wszyscy odczuwaliśmy na początku kryzysu. Priorytety dla Komisji dotyczyły bezpieczeństwa żywnościowego, swobodnego przepływu towarów i swobodnego przepływu pracowników. Bardzo długie kolejki ciężarówek na wewnętrznych granicach UE były charakterystycznymi  obrazami w tym wczesnym etapie.

Bezpieczeństwo żywnościowe:

• Rolnicy i spółdzielnie, wraz z innymi producentami żywności, producentami i detalistami, zadbali o to, aby niedobory żywności nie dołożyły się do i tak już krytycznej sytuacji. Komisarz wyraził uznanie dla silnego zaangażowania i wysiłków.

Swobodny przepływ towarów

• Komisja przyjęła:
  – Szczegółowe wytyczne dotyczące środków stosowanych na granicach (16 marca 2020 r.) w celu ochrony zdrowia i utrzymania dostępności towarów i podstawowych usług, a następnie
  – Komunikat w sprawie wdrożenia wytycznych dotyczących tworzenia zielonych korytarzy (23 marca 2020 r.) w celu utrzymania ruchu towarowego w UE i zapewnienia dalszego funkcjonowania łańcuchów dostaw w całej UE.
• Ponadto Komisja kontaktowała się dwustronnie z różnymi państwami członkowskimi w celu złagodzenia ograniczeń i skorygowania zakłóceń w łańcuchu żywnościowym i przepływach handlowych (np. z Rumunią).
• W ostatnich tygodniach zaobserwowano znaczną poprawę w zakresie czasu oczekiwania na granicach w związku z podjętymi działaniami.

Swobodny przepływ pracowników

• Potrzebny jest również swobodny przepływ pracowników: kierowcy ciężarówek, pracownicy przygraniczni, pracownicy sezonowi muszą być w stanie wykonywać swoją pracę.
• Wielokrotnie podkreślano, że jednym z głównych problemów jest pilna potrzeba zapewnienia sezonowej siły roboczej w sektorze rolnym.
• W dniu 30 marca Komisja wydała praktyczne wytyczne w celu zapewnienia swobodnego przepływu kluczowych pracowników, w tym kwestii pracowników sezonowych w sektorze rolnym w okresie poprzedzającym sezon owocowo-warzywny i okres zbiorów.
• Komisja przyjęła wytyczne w sprawie wdrożenia tymczasowych ograniczeń w zakresie podróży do UE innych niż istotne, w sprawie ułatwień w tranzycie w celu repatriacji obywateli UE oraz w sprawie skutków dla polityki wizowej, zgodnie z którymi tymczasowe ograniczenie podróży innych niż istotne nie powinno mieć zastosowania do obywateli państw trzecich pełniących zasadniczą funkcję lub mających taką potrzebę, w tym pracowników sezonowych w rolnictwie.
• Na początku sezonu sadzenia i zbiorów ważne jest, aby pracownicy sezonowi, w tym obywatele państw trzecich, docierali do krajów docelowych. Jest to ważny element elastyczności.

3) Łagodzenie skutków dla rolników pozostaje moim najwyższym priorytetem

• Reagowanie i elastyczność są tym, co było potrzebne do ochrony sektora rolnego, łańcucha żywnościowego i przedsiębiorstw wiejskich.
• Komisja szybko przedstawiła kompleksowy zestaw środków łagodzących skutki społeczno-gospodarcze wybuchu COVID-19, w tym:
  – podjęta już 13 marca inicjatywa Corona Response Investment Initiative ma na celu skierowanie 37 miliardów euro na europejskie inwestycje publiczne w celu zaradzenia skutkom kryzysu COVID-19,
  – następnie 2 kwietnia podjęto Coronavirus Response Investment Initiative Plus, oferując dalsze możliwości wykorzystania środków UE na łagodzenie kryzysu. Wniosek został przyjęty w piątek 17 kwietnia i dotyczy głównie funduszy polityki spójności, ale obejmuje także zmiany w Europejskim Funduszu Rolnym na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, rozszerzając zakres instrumentów finansowych na wsparcie dla MŚP / przedsiębiorstw z obszarów wiejskich poprzez wspieranie samodzielnego kapitału obrotowego za pomocą instrumentów finansowych.
• Komisja przyjęła tymczasowe ramy prawne dotyczące pomocy państwa (19 marca 2020 r.) W celu wsparcia gospodarki w dobie obecnego kryzysu, umożliwiając państwom członkowskim przekazanie do 100 000 EUR indywidualnym rolnikom, którzy borykają się z brakiem płynności. Kwotę tę można uzupełnić w ramach pomocy de minimis. Ostatnio pułap tej pomocy został zwiększony do 20 000 EUR (do 25 000 EUR w szczególnych przypadkach). Oznacza to, że całkowite wsparcie krajowe, które można przyznać na gospodarstwo, wynosi 120 000 EUR (lub 125 000 EUR) w ramach tymczasowych. Dla firm zajmujących się przetwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu produktów rolnych próg ten wynosi 800 000 EUR.
• W dniu 25 marca ogłoszono szereg środków mających na celu zapewnienie państwom członkowskim niezbędnej elastyczności w zarządzaniu WPR.
• Państwa członkowskie mają duży margines elastyczności, aby szybko dostosować programy rozwoju obszarów wiejskich w celu złagodzenia skutków kryzysu.
• Państwa członkowskie mają możliwość przedłużenia terminu, w którym beneficjenci będą składać i zmieniać wnioski o przyznanie pomocy na płatności bezpośrednie oraz płatności na rozwój obszarów wiejskich związane ze zwierzętami i obszarami.
• Wprowadzono możliwość zwiększenia zaliczek na płatności bezpośrednie z 50% do 70% oraz na obszar rozwoju obszarów wiejskich i płatności związane ze zwierzętami z 75% do 85%, aby pomóc w zwiększeniu przepływów pieniężnych rolników. Umożliwiono również wypłatę tych zaliczek przed zakończeniem kontroli na miejscu.
• Komisja przyjęła rozporządzenie wykonawcze zapewniające elastyczność w przeprowadzaniu kontroli na miejscu w obszarze płatności bezpośrednich, w odniesieniu do wszystkich środków rozwoju obszarów wiejskich oraz w odniesieniu do wsparcia przyznanego na podstawie rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych .
• Głównym celem jest pomoc państwom członkowskim w ograniczeniu potrzeby fizycznego kontaktu między ludźmi i zmniejszeniu obciążeń administracyjnych, przy jednoczesnym zapewnieniu właściwego należytego zarządzania i ochronie interesów finansowych Unii.
• Ramy prawne zapewniają stałość prawa dla beneficjentów aby nie zostali ukarani, gdy państwa członkowskie stwierdzą, że pewnych działań nie można częściowo lub całkowicie zrealizować z powodu „siły wyższej”.

4) Łagodzenie skutków dla rolników, co można zrobić więcej:

• Sytuacja jest obserwowana od początku kryzysu.

Nie wszystkie sektory zostały dotknięte  w tym samym stopniu, niektóre nawet skorzystały. Jednak niektóre rynki mocno ucierpiały w wyniku kryzysu. Dlatego Komisja ogłosiła szereg środków wsparcia, szybko odnosząc się do tych sektorów, które najbardziej ucierpiały.

• Postanowiono uruchomić jeden ze składników z sieci bezpieczeństwa Wspólnej Organizacji Rynku, a mianowicie prywatne magazynowanie, aby ustabilizować rynki niektórych produktów mlecznych (odtłuszczone mleko w proszku, masło i sery) oraz produktów mięsnych (wołowina i jagnięcina) dotkniętych tymczasowym spadkiem popytu krajowego lub międzynarodowego.
• Postanowiono również zezwolić podmiotom działającym w sektorach, takim jak mleczarski, rynek ziemniaków  przeznaczonych do przetwórstwa oraz ogrodniczy, w celu tymczasowego odstąpienia od zasad konkurencji na okres sześciu miesięcy. Dzięki temu uczestnicy rynku byliby w stanie uzgodnić środki, takie jak wycofanie z rynku, przechowywanie, tymczasowe planowanie produkcji, co umożliwiłoby im reagowanie na poważne zakłócenia rynkowe wynikające z nadwyżek podaży spowodowanych zamknięciem ważnych punktów sprzedaży.
• Ponadto Komisja wprowadzi elastyczność we wdrażaniu programów wspierania rynku wina, owoców i warzyw, oliwy z oliwek, pszczelarstwa oraz programu szkolnego UE. Umożliwi to reorientację priorytetów finansowania w kierunku środków zarządzania kryzysowego dla tych sektorów.
• W najbliższych dniach Komisja sfinalizuje szczegóły dotyczące takich środków. Koszty zostaną w dużej mierze pokryte z budżetu na rok 2020, ale będzie to również zależało od decyzji podmiotów gospodarczych, np. w zakresie magazynowanych ilości, faktycznego okresu przechowywania itp.

Komisarz podkreślił, że już dużo zostało zrobione, ale Komisja nadal będzie pracować. Przedwczesne jest jednak wyciąganie zbyt wielu wniosków na temat krótko- i średnioterminowych bezpośrednich skutków kryzysu Najważniejsze jest jednak to, że Komisja jest gotowa pomóc europejskiemu rolnictwu, co właśnie zostało  udowodnione za pomocą najnowszych zapowiedzianych dziś środków.