Mastitis – choroba zawodowa krów mlecznych
Mastitis jest jednostką chorobową, która generuje jedne z największych strat w hodowli krów mlecznych. W Polsce przyjęło się, że dopóki nie ma przekroczenia poziomu komórek somatycznych (SCC) powyżej 400 tys./ml temat mastitis nie istnieje. Na świecie w obecnej chwili każdy dąży do poziomu poniżej 200 tys/ml. Wynika to ze strat jakie ta choroba generuje. Każdy stan podkliniczny (poziom 200–400 tys./ml) powoduje straty rzędu ok. 150 Euro, zaś stan kliniczny (poziom powyżej 400 tys./ml) ok. 300 Euro. Należy pamiętać, że straty związane z leczeniem stanowią jedynie ok. 10% tych kosztów. Reszta strat związana jest ze stratą mleka wynikającą z obniżenia produkcji i karencją.
Z punktu widzenia etiologii, czynniki powodujące zapalenie wymienia możemy podzielić na:
- Bakteryjne – Streptococcus spp., Staphylococcus spp., Klebsiella spp.;
- Grzybicze – Aspergillus spp., Candida spp.;
- Wirusowe – Herpesvirusy, Flavivirusy, Poxvirusy.
Z punkty widzenia praktycznego, czynniki wywołujące mastitis dzielimy na 2 rodzaje:
1. Czynniki zakaźne, które kolonizują gruczoł mlekowy i mogą rozprzestrzeniać się przez sprzęt udojowy i obsługę. Do tej grupy należą:
- Streptococcus agalactiae, Streptococcus dysgalactiae;
- Staphylococcus ureus, Mycoplasma spp.
2. Czynniki środowiskowe, które normalnie nie zakażają wymienia ale gdy środowisko, wymię sprzęt udojowy jest nimi zanieczyszczony mogą powodować mastitis. Do drobnoustrojów tych należą:
- Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Enterobacter aerogenes, Serratia spp, Proteus spp, Pseudomonas spp, A. pyogenes, C. bovis, Str. uberis, glony i grzyby.
Patogenami, które mogą wykazywać obie te cechy są koagulazo-ujemne gronkowce (CNS).
Z punktu widzenia terapeutycznego istotne jest gdzie po wniknięciu lokalizują się czynniki odpowiedzialne za zapalenie wymienia.
Mamy tu 3 możliwości:
- Mleko i nabłonek wyścielający – Str. agalactiae, Str. dysgalactiae, CNS;
- Głęboka tkanka gruczołowa – Staph. aureus, Str. uberis, A. pyogenes;
- Jednoczesna infekcja wymienia i innych narządów – bakterie z grupy coli.
Oprócz krów zapalenia wymienia można także obserwować u jałówek przed wycieleniem. W niektórych stadach stanowi to dosyć istotny problem. Przyczyną mogą być muchy, zdajanie przez inne zwierzęta, lub pojenie mlekiem mastitowym. Tu decydujące znaczenie ma prewencja.
Mastitis oprócz tego, że generuje olbrzymie straty to stanowi najlepszy przykład powiedzenia, ze lepiej zapobiegać niż leczyć. Nie ma gorzej wydanych pieniędzy w całej weterynarii niż na leczenie mastitis, dlatego zadbajmy o to aby sumy te były jak najmniejsze.
