INTERBULL
Międzynarodowa ocena genetyczna buhajów znana jako INTERBULL jest stałym podkomitetem Międzynarodowego Komitetu ds. Oceny Użytkowości Zwierząt ICAR. INTERBULL powstał w 1983 roku jako wspólne przedsięwzięcie ICAR, Europejskiego Stowarzyszenia Produkcji Zwierzęcej (EAAP) i Międzynarodowej Federacji Mleczarskiej (IDF).
Wówczas przy stale wzrastającym handlu materiałem hodowlanym hodowcy z całego świata dążyli do dokonywania jak najdokładniejszego porównania zwierząt, głównie buhajów. Dziś, biorąc pod uwagę postępującą globalizację hodowli, już mało kto wyobraża sobie podejmowanie trafnych decyzji selekcyjnych bez oceny międzynarodowej. Bowiem porównywanie między sobą buhajów według ocen wykonanych w różnych krajach są utrudnione z następujących powodów:
- różnice w metodyce oceny wartości hodowlanej w poszczególnych krajach;
- różnice w celach hodowlanych;
- różnice w poziomach genetycznych;
- różnice w środowiskach, w których prowadzona jest gospodarka rolna.
Pierwsza rutynowa ocena międzynarodowej wartości genetycznej buhajów odbyła się w sierpniu 1994 roku i dotyczyła cech produkcji mleka krajów skandynawskich dla bydła rasy holsztyńskiej i bydła rasy Ayshire. Zaledwie pół roku później, w drugim rutynowym przebiegu, uwzględniono dane dostarczone już przez 9 krajów. Dzisiaj z usługi korzystają 34 kraje z pięciu kontynentów świata, a ocenianych jest 7 grup cech mających znaczenie ekonomiczne.
INTERBULL dostarcza też krajom stosującym selekcję genomową międzynarodowe porównanie młodych buhajów rasy holsztyńskiej, ocenionych na podstawie markerów genetycznych. W krajach, które przesyłają dane z oceny genomowej, są opublikowane międzynarodowe rankingi młodych buhajów.
Międzynarodowa Ocena Genetyczna Buhajów
INTERBULL wykonuje usługowo ocenę wartości genetycznej szacując międzynarodowe wartości hodowlane dla ok. 150.000 buhajów 6 ras mlecznych, uwzględniając siedem grup cech. Są to: produkcja mleka, białka i tłuszczu, zdrowotność wymienia, typ i budowa, długowieczność, charakterystyka ocieleń, płodność samic i zdolność wydojowa obejmująca temperament i szybkość oddawania mleka.
Obecnie 34 krajów świata, w tym także nasz kraj, zamawia w INTERBULL tę usługę. Polska uczestniczy w ocenie buhajów rasy holsztyńskiej. Dane do tej oceny udostępnia PFHBiPM, która jest członkiem INTERBULL. Natomiast centrum obliczeniowym odpowiedzialnym za szacowanie i publikowanie międzynarodowych ocen buhajów rasy HF jest w naszym kraju Instytut Zootechniki PIB w Baliach.
INTERBULL do obliczania międzynarodowych wartości genetycznych wykorzystuje metodę statystyczną znaną jako Multiple Across Country Evaluation MACE. Ta metoda ma przewagę nad pozostałymi z trzech zasadniczych powodów:
- Powiązania rodowodowe między osobnikami
MACE jest metodą, która uwzględnia wszystkie znane powiązania rodowodowe pomiędzy zwierzętami, zarówno w populacji danego kraju, jak i w populacjach różnych krajów.
- Interakcje genotyp – środowisko
MACE umożliwia zmianę pozycji zwierzęcia w rankingu w zależności od kraju, dla którego szacowane są wartości genetyczne. To następuje wówczas, gdy dany osobnik wykazuje lepsze właściwości w konkretnym środowisku danego kraju w porównaniu z innym lub gdy metody oceny wartości genetycznej różnią się pomiędzy krajami.
- Różnice w poziomach genetycznych w różnych krajach
Obliczenia wartości genetycznych wykonywane są dla każdego kraju osobno w odniesieniu do bazy genetycznej danego kraju. Ten proces przedstawia rysunek zamieszczony poniżej, znany już z innych publikacji, bo najlepiej demonstrujący zasadę działania metody MACE.
Wykres pokazuje, że międzynarodowe wartości genetyczne szacowane dla buhajów z krajów A i B (oraz uszeregowanie buhajów na listach rankingowych obu krajów) mogą się różnić pomiędzy tymi krajami.
Dla każdej ocenianej cechy i dla wszystkich buhajów jest kalkulowana osobna lista międzynarodowych wartości genetycznych – inna dla każdego kraju. Takie listy docierają do ośrodków obliczeniowych zajmujących się szacowaniem wartości hodowlanych w krajach, które korzystają z usługi INTERBULL.
Oceny są prezentowane w każdym kraju w jednostkach obowiązujących w danym kraju i odnoszą się do bazy genetycznej danego kraju. To właśnie daje możliwość, że każdy kraj jest w stanie wskazać zwierzęta z całego świata, które będą najlepsze dla ich warunków środowiskowych.
Dzięki istnieniu INTERBULL współpraca pomiędzy krajami zaangażowanymi w wymianę materiału genetycznego osiągnęła wysoki poziom. Liczba cech podlegających ocenie jest duża, a to umożliwia uczynić selekcję najlepszych zwierząt z całego świata bardziej efektywną. Wprawdzie dla wielu dodawanych obecnie cech możliwości porównania między krajami nie są tak dobre jak dla cech produkcyjnych i cech pokroju charakteryzujących się wysoką harmonizacją. Oceny wykonywane przy użyciu metody MACE dla cech z niższą korelacją między krajami są czasem zastanawiające, bo zwierzęta bardzo dobre w danym kraju nie pojawiają się na topie list rankingowych w innych krajach. Jednakże metoda MACE jest w tej chwili lepszą alternatywą dla szacowania międzynarodowych wartości hodowlanych niż posługiwanie się równaniami konwersji lub samym tylko krajowym rankingiem buhajów. Dla poprawienia korelacji genetycznych pomiędzy poszczególnymi krajami uczestniczącymi w ocenie, przez co wzrośnie wykorzystanie rankingów międzynarodowych, zasadnicze znaczenia ma ujednolicanie definicji poszczególnych cech, metod gromadzenia danych i procedur oceny stosowanych w poszczególnych krajach.