Instytut Zootechniki zmienił bazę w wycenie wartości hodowlanej bydła

Począwszy od oceny, która zostanie opublikowana w kwietniu 2020 roku, wartości hodowlane będą standaryzowane za pomocą średniej i odchylenia standardowego w nowych grupach bazowych. Dla cech produkcyjnych za grupę bazową przyjęto krowy urodzone w roku 2015, a dla cech funkcjonalnych oraz wszystkich indeksów i podindeksów – grupę buhajów urodzonych w okresie od 2009 do 2011 roku – informuje Instytut Zootechniki, który w Polsce jest odpowiedzialny za wycenę wartości hodowlanych samic i samców rasy PHF. 

Instytut Zootechniki zamieścił na swojej stronie internetowej poniższą informację, którą przekazujemy hodowcom bydła i producentów mleka.

Wprowadzenie nowej definicji grupy bazowej może wpłynąć na wielkość wartości hodowlanych publikowanych przez Instytut Zootechniki PIB, należy jednak podkreślić, że nie zmieni rankingów buhajów i krów w obrębie pojedynczych cech. W Tabeli 1. przedstawiono średnie wartości fenotypowe i średnie wartości hodowlane krów urodzonych w 2015 roku standaryzowane za pomocą „starych” parametrów bazowych. Średnia wartość hodowlana tych krów dla wydajności mleka wynosiła 310 kg. Oznacza to, że o taką wartość krowy urodzone w 2015 roku były lepsze od średniej „starej” bazy tzn. średniej krów urodzonych w 2010 r.

W ocenie kwietniowej (2020.1 – jej publikację Instytut Zootechniki zaplanował na 8 kwietnia br.) to właśnie krowy urodzone w 2015 roku będą stanowić grupę bazową i ich średnia wartość hodowlana wyniesie zero. W konsekwencji wartość hodowlana dla wydajności mleka krów w populacji bazowej, a także wszystkich innych krów i buhajów w ocenionej populacji będzie mniejsza o 310 kg w porównaniu z oceną 2019.3. W przypadku wydajności tłuszczu i białka, przesunięcie skali wartości hodowlanych będzie mniej widoczne, ale również nastąpi. Zmiana grupy bazowej nie wpłynie natomiast znacząco na wartości hodowlane zwierząt pod względem zawartości tłuszczu i białka, ponieważ w przypadku tych cech postęp genetyczny nie jest duży i różnice między średnimi wartościami hodowlanymi dotychczasowej i nowej grupy bazowej są małe.

Czytelników bardziej zainteresowanych metodą standaryzacji wyników oceny wartości hodowlanej i konsekwencjami zmiany grupy bazowej odsyłamy do artykułów zamieszczonych w czasopiśmie Hodowla i Chów Bydła w numerach 2020/2 i 2020/3, autorstwa Wojciecha Jagusiaka i Anny Siekierskiej. 

Teksty artykułów w wersji elektronicznej są dostępne na stronie internetowej holstein.pl:

1. Standaryzacja wartości hodowlanych kluczem do zrozumienia oceny (HiChB nr 2/2020 str. 31–33)

2. Powody i skutki zmiany bazy genetycznej (HiChB nr 3/2020 str. 44–46)

Tabela 1. Średnie wydajności krów urodzonych w roku 2010 i krów urodzonych w roku 2015 oraz średnie oszacowane wartości hodowlane (OWH) krów z rocznika 2015 w ocenie 2019.3.

Skutki zmiany grupy bazowej dla cech funkcjonalnych trzeba oceniać indywidualnie dla każdej cechy. W przypadku tych cech, w których obserwuje się szybki postęp hodowlany i buhaje wchodzące w skład nowej grupy bazowej wykazują wyraźną przewagę nad buhajami stanowiącymi dotychczasową bazę, nastąpi w zasadzie zmniejszenie wartości hodowlanych. Jeśli jednak zmiana bazy spowoduje równoczesne zwiększenie odchylenia standardowego, pojedyncze buhaje o najwyższych wartościach hodowlanych mogą uzyskać oszacowania nawet wyższe niż dotychczas. 

Do grupy opisanych wyżej cech należą m.in. wszystkie opisowe cechy pokroju, wysokość w krzyżu i charakter mleczny. W Tabeli 2. w kolumnie zawierającej różnice między średnimi wartościami hodowlanymi buhajów urodzonych w latach 2009–2011 standaryzowanymi na dotychczasowej i nowej bazie, cechy te posiadają ujemną wartość. Na przykład różnica -5 punktów dla kalibru oznacza, że nowa grupa bazowa otrzyma średnio w nowej ocenie o 5 punktów mniej niż w poprzedniej i w zasadzie dotyczy to rzecz jasna wszystkich innych zwierząt w ocenionej populacji. Należy jednak zastrzec, że będzie to przeciętna zmiana. Wyższe o 4 punkty odchylenie standardowe może spowodować, że najlepsze buhaje otrzymają w nowej ocenie jeszcze wyższe oszacowania niż dotychczas.

W przeciwieństwie do cech pokroju, w cechach płodności nie stwierdza się silnego trendu genetycznego. Różnice między średnimi ocenami dla tych cech w nowej grupie bazowej wynoszą od -1 do 1 punktu przy prawie takich samych odchyleniach standardowych. Oznacza to, że w przypadku tych cech zmiana grupy bazowej nie powinna spowodować znaczących różnic między nowymi i dotychczasowymi ocenami krów i buhajów.

Tabela 2. Różnice między średnimi () i odchyleniami standardowymi (SD) wartości hodowlanych buhajów urodzonych w latach 2009–2011 standaryzowane za pomocą parametrów dotychczasowej i nowej grupy bazowej.

Należy jeszcze raz zaznaczyć, że w przypadku pojedynczych cech zmiana grupy bazowej nie może spowodować zmiany uszeregowania ocenionych zwierząt. Zwierzęta wyżej ocenione nadal będą lepsze, a niżej ocenione dalej będą gorsze. Niejednakowe reakcje na zmianę grupy bazowej obserwowane w różnych cechach mogą jednak spowodować zmianę w rankingach według podindeksów i indeksu PF. Porównanie „starych” i „nowych” podindeksów wykazało, że współczynniki korelacji liniowej między nimi wahają się od 0,975 do 0,998 czyli należy je uznać za wysokie, ale nie stuprocentowe. Oznacza to, że w przypadku niektórych buhajów i krów przesunięcia w rankingach mogą być znaczące.

Opracowanie: Instytut Zootechniki PIB