Europejski rynek mleka

W dniu 17 listopada 2022 roku odbyło się posiedzenie Grupy Ekspertów – Produkty zwierzęce, podczas którego omawiano aktualną sytuację na europejskim rynku mleka.

Skup mleka w UE w okresie styczeń–wrzesień 2022 r. jest nadal niższy niż przed rokiem; spadek wyniósł -0,4%. Niemniej, we wrześniu 2022 r. skup mleka w relacji rocznej był nieznacznie wyższy, o +0,5% (+62 tys. ton). We wrześniu 2022 r. skup mleka był wyższy rok do roku w Niemczech o +1,2%, a we Francji +0,4%. We Francji i Niemczech rośnie również skup mleka w ostatnich 6–7 tygodniach. We wrześniu 2022 r. skup mleka, w relacji rocznej, wzrósł w 12 państwach członkowskich, w tym w Holandii (+3,9%), Polsce (+2,6%), Belgii (+5,9%) i Irlandii (+1,1%). Znaczące spadki produkcji dotyczyły Grecji, Hiszpanii, Chorwacji, Portugalii. Skup mleka w USA we wrześniu 2022 r. wzrósł o +1,5%, w skali roku, (wzrost trzeci miesiąc z rzędu), w Wielkiej Brytanii wzrost wyniósł +0,1% (pierwszy miesiąc od maja 2021 r.). W dalszym ciągu spadki w Australii i w Nowej Zelandii – odpowiednio o -5,6% i -3,2%. W okresie styczeń–wrzesień 2022 r. skup mleka był niższy, w relacji rocznej, u wszystkich czołowych producentów i eksporterów przetworów mlecznych, w tym w Unii Europejskiej, Australii (-6,4%), Nowej Zelandii (-5%), USA (-0,1%), Wielkiej Brytanii (-1,5%). Ogółem produkcja mleka w wyżej wymienionych regionach była niższa niż rok wcześniej o -0,8% i wyniosła 217,6 mln ton, niemniej we wrześniu 2022 r. skup mleka rok do roku był wyższy o +0,2%.

W okresie styczeń-wrzesień 2022 r. skup mleka w UE był wyższy, rok do roku, jedynie w 11 państwach członkowskich, w krajach bałtyckich, Polska, Czechy, Słowacja, Austria, Belgia i Holandia. Najgłębszy spadek dotyczył Chorwacji (-5,5%), Bułgarii, Cypru, Portugalii, Rumunii i Hiszpanii.

Wraz ze spadkiem skupu mleka odnotowano niższą produkcję produktów mlecznych. W okresie styczeń–wrzesień 2022 r. spadek produkcji dotyczył wszystkich podstawowych przetworów mlecznych, za wyjątkiem śmietanki, tj. +1% rok do roku. Produkcja masła obniżyła się o -0,7%, OMP -1,1%, PMP -5,3% (najgłębszy spadek), serów -0,8%, mleka pitnego -0,7%.

Cena skupu mleka w UE-27 nadal rośnie, już 21. miesiąc z rzędu, osiągając we wrześniu 54,5 EUR/100 kg, tj. +4,1% w porównaniu z miesiącem poprzednim, +46,2% w porównaniu z rokiem 2021 oraz powyżej średniej 5-letniej o +53%. Prognoza ceny na październik 2022 r. wynosi 55 EUR/100 kg. We wrześniu 2022 r. średnia cena skupu mleka była wyższa, w porównaniu z rokiem poprzednim, we wszystkich państwach członkowskich, a względem sierpnia 2022 r. wzrost dotyczył wszystkich państw członkowskich, za wyjątkiem Łotwy (-1%) oraz Danii, gdzie cena była stabilna. Znaczący wzrost ceny skupowanego mleka, w porównaniu z sierpniem 2022 r., dotyczył Rumunii +15,1%, w relacji rocznej wzrost wyniósł +64,1%.

We wrześniu 2022 r. skup mleka ekologicznego stanowił 3,9% skupionego mleka ogółem, na podstawie powiadomień z 23 państw członkowskich. Spada skup mleka ekologicznego. Cena skupu mleka ekologicznego wyniosła we wrześniu 2022 r. 58,9 EUR/100 kg. Obecnie premia za mleko ekologiczne jest bardzo niska (4,4 EUR). W Estonii i na Łotwie cena mleka ekologicznego jest niższa niż konwencjonalnego.

W 44. tygodniu 2022 r., w relacji miesięcznej, obniżyły się ceny wszystkich podstawowych przetworów mlecznych za wyjątkiem serów Edam, Gouda, Ementaler. Bardzo głęboki spadek, tj. -12,2% w porównaniu z miesiącem poprzednim, dotyczył OMP. Cena OMP ukształtowała się na poziomie 316 EUR/100 kg i jest wyższa jedynie o +5%, w porównaniu z 2021 r. Cena masła obniżyła się 5. miesiąc z rzędu, za wyjątkiem ostatniego tygodnia, do poziomu 672 EUR/100 kg, tj. -4,6% w porównaniu z miesiącem poprzednim i +29% w porównaniu z 2021 r. Kontynuowany jest spadek cen serwatki, do poziomu 102 EUR/100 kg, tj. -4,1% w relacji miesięcznej i -1% w relacji rocznej. Cenowo oceania jest konkurencyjna w przypadku masła, OMP i PMP, natomiast cena Cheddara jest najniższa w USA.

W okresie styczeń–wrzesień 2022 r. unijny eksport do krajów trzecich (bez Wielkiej Brytanii) obniżył się o -10%, w relacji rocznej, w ekwiwalencie mleka, natomiast wartościowo wzrósł o +18%. Odnotowano znaczący spadek eksportu masła do Chin (-34%, w porównaniu z rokiem 2021, do 9,5 tys. ton), niemniej spadek został zrekompensowany wysokim wzrostem eksportu do Wielkiej Brytanii (+56%; do poziomu 37,3 tys. ton; dane do sierpnia 2022 r.), Szwajcarii (+99%; 5,9 tys. ton), Indonezji (+50%), ZEA (+35%). Spadek eksportu unijnych serów (-3% w relacji rocznej) wynikał przede wszystkim ze spadku eksportu serów do Chin (-25% rok do roku, do 23,3 tys. ton) oraz na Ukrainę (-32% rok do roku, do 25,7 tys. ton). Unia Europejska zmniejszyła eksport serów do USA (-2%; 97,3 tys. ton), ale odnotowała wzrost do Japonii (+2%; 95 tys. ton). Unijny eksport mleka w proszku obniżył się znacząco w tym roku; Unia Europejska wyeksportowała 517,4 tys. ton OMP, tj. -15% w relacji rocznej, oraz 179,6 tys. ton PMP, tj. -10%, rok do roku. W przypadku masła unijny eksport w analizowanym okresie ukształtował się na poziomie 128,4 tys. ton (-8% , porównaniu z rokiem poprzednim), a serów 698,5 tys. ton (-3% niż w 2021 r.). Chiny obniżyły import ogółem znacząco, w odniesieniu do wszystkich przetworów mlecznych, za wyjątkiem laktozy (+9%, rok do roku) i masła oraz oleju maślanego (+1%). Unia Europejska traci nieznacznie rynek chiński, prawdopodobnie z uwagi na wysokie ceny przetworów mlecznych.

W zakresie handlu Unii Europejskiej z Wielką Brytanią, wg danych za okres styczeń-sierpień 2022 r. eksport serów wzrósł o +1% do 283,3 tys. ton., świeżych produktów o +40% do 307,4 tys. ton, masła +56% do 37,3 tys. ton, serwatki +22% do 28,9 tys. ton. UE odnotowała spadek eksportu OMP o -3% do 464,9 tys. ton i PMP o -10% do 11 tys. ton. Import przetworów mlecznych z Wielkiej Brytanii do Unii Europejskiej również rośnie w odniesieniu do większości przetworów mlecznych.

Wg danych TAXUD surveillance, unijny import przetworów mlecznych z Ukrainy w 2022 r., do 6 listopada, ukształtował się na poziomie 129,5 mln EUR (+297% w relacji rocznej). Główne importowane przetwory: OMP +23%, do poziomu 29,3 mln EUR, masło +26% (dynamika zmian dot. wartości) do 34 mln EUR, kazeina +37% do 48 mln EUR i sery +9,7 mln EUR. Wydaje się, że najwyższy poziom importu dotyczył września, kiedy wartość importu z Ukrainy wyniosła ok. 27 mln EUR. W październiku 2022 r. wartość importu wyniosła 17,8 mln EUR. Przetwory mleczne z Ukrainy trafiają przede wszystkim na rynek Polski, poza tym do Holandii, Belgii, Litwy i Niemiec.